معماری پارامتریک - تعریف و شرح معماری پارامتریک و تاریخچه و کاربردهای معماری پارامتریک

سبک معماری پارامتریک – Parametric architecture

شرح و بررسی معماری پارامتریک را با بررسی چند نکته به عنوان مقدمه آغاز می‌کنیم. آیا تا کنون به این امر اندیشیده‌اید که با وجود آن‌که تاکنون هیچ ابزاری نتوانسته جای معمار را به‌ عنوان خالق و تعریف‌کننده فضا بگیرد؟ ولی واقعا می توان گفت که با این سرعت در حال افزایش و سیطره تکنیک بر همه امور، در آینده نزدیک ابزار و در راس همه ابزار، کامپیوتر، نمیتواند گوی «معماری» را از دست معماران بگیرند؟ یکی از رویکردهای همه‌گیر در فضای طراحی امروز جهان طراحی پارامتریک  است. این روش که پایه و اساس طراحی را بر توجه طراح به پارامترهای موثر بر طرح و روابط بین آن‌ها بنا نهاده است و از این جهت در مقابل روش‌های محصول‌محور فعلی قرار می‌گیرد، توسط بسیاری از معماران پیشرو استفاده شده است، معماری به وسیله‌ی این رویکرد، وارد قلمروهای جدید فرم شناسی و روش شناسی شده است.

در طراحی سنتی نمونه‌هایی محدود خلق می شد تا آن‌چه از نظر طراح بهینه تعریف می شد، پایه و اساس کار باشد. در این بین چیزی که کمتر از همه مورد توجه بوده میزان ارزشی است که برای مولفه‌های (Parameters) تاثیرگذار بر طراحی، در تمامی مقیاس‌ها و درک و تبیین روابط بین اجزای طرح و این مولفه‌ها بوده است. امکانات طراحی و نمونه‌سازی کم و محدود گذشته باعث شده بود که طراح به اندوخته‌ها، تجربیات و احساس خود تکیه کند. همچنین تعداد بسیار محدودی از جواب‌های نزدیک به نتیجه را از میان تعداد بسیار زیادی از جواب‌های ممکن پیدا کند. اما امروزه با رشد ابزارهای پردازش (Computation) و امکان اینکه طراح بر تمامی مقیاس‌های طراحی در یک زمان واحد تسلط داشته باشد، باعث شده که تمرکز طراحان به مرور زمان از تولید محصول به‌سمت شناخت عوامل موثر بر طراحی و بازآفرینی روابط بین آن‌ها سوق یابد. همین عوامل باعث می شود که معمار نقش «تعریف‌کننده» فرآیندها و «انتخابگر» پاسخ‌ها را داشته باشد. به عبارت دیگر طراح با استفاده از ابزارهای پردازشگر از تولید‌کننده تک‌پاسخ‌ها به خالق سامانه‌ای که از داده ها و روابط تشکیل شده تبدیل می‌شود که مقدار بسیار زیادی  از پاسخ‌های مطلوب را در اختیار وی قرا می‌دهد. در چنین شرایطی وظیفه انتخاب از میان گزینه‌ها نیز بر عهده او است.

حتما ببینید : معماری الگوریتمیک

تغییری که در ماهیت نقش معمار و ابزارها به وجود آمده است شرایط ارتباط با سیستم‌های پیچیده را فراهم می‌کند. در معماری امروز دیگر مانند گذشته معماران در طراحی، محدود به حیطه درک و تحلیل ذهن خود برای خلق پیچیدگی نیستند بلکه تنها نیازمند درک و بیان روابط تولید‌کننده این‌گونه سیستم‌ها هستند. سیستم‌های کامپیوتری می توانند به طور کامل وظیفه بازتولید پیچیدگی، تهیه مدارک ساخت، تولید نمونه‌های مدل و حتی ساخت نهایی را با استفاده از شیوه های پارامتریک و ابزارهای وابسته به آن را به عهده گیرند.

زمینه های کاربرد معماری پارامتریک

امروزه بیشترین نمونه‌های طراحی در معماری پارامتریک روی خلق فرم‌های حیرت‌‌انگیز متمرکز شده‌اند اما در کنار آن‌ها دفاتر معتبر معماری و گروه‌های پژوهشی روی کاربرد‌های بسیار گسترده‌تر این شیوه در معماری سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در قدم‌های ابتدایی، ابزارهای پارامتریک برای بهینه‌سازی رفتار‌های فیزیکی ابنیه مورد استفاده قرارگرفته‌اند، تحلیل فرم‌های معماری بر‌اساس متغیر‌های اقلیمی و بهینه‌سازی ساختمان بر این اساس را می‌توان در پروژه‌های شاخه بلک باکس شرکت
اس.‌اُ.‌ام. (Black Box,S.O.M) مشاهده کرد. از شاخص‌ترین نمونه‌های دیده شده کاربرد ابزارهای پارامتریک در زمینه کالبدی بنا قطعا میتوان به پروژه مکعب آبی (Water Cube) در دهکده بازی‌های المپیک پکن اشره نمود که ردپای ابزارهای پارامتریک را در تعریف مفاهیم، طراحی معماری، طراحی و بهینه‌سازی سازه و حتی شیوه ساخت آن می توان دید. اما شاید پیچیده‌ترین کاربرد این شیوه را باید در سازماندهی فضایی معماری جست‌وجو کرد، آن‌جا که هنر خلق فضا و پاسخ به عملکرد توأمان بر طراحی تاثیر می‌گذارند. گستردگی مولفه‌های موثر در این عرصه از یک‌سو و خوش‌تعریف نبودن آن‌ها برای تبدیل به زبان قابل فهم برای کامپیوتر از ابتدایی‌ترین مشکلات پیش‌روی طراحان در به‌کار بستن شیوه‌های پارامتریک در این عرصه از معماری است.

سیر پیشرفت و تحول در ابزارهای پردازشی در معماری پارامتریک

نمونه‌های اولیه طراحی پارامتریک به دلیل عدم‌تسلط طراحان و معماران بر ابزار‌های کامپیوتری و همین طور پیچیدگی محیط زبان‌های برنامه‌نویسی، باعث محدود شدن دایره خلاقیت طراحان به آن‌چه رابط‌های کاربری از پیش تعریف شده در اختیار او قرار می‌دادند می‌شد. همچنین موجب شد که نمونه‌های اولیه طراحی پارامتریک از لحاظ پرداخت خام و از نظر ساختار و ایده تا حد زیادی مشابه یکدیگر شوند. بنابراین با گذشت زمان دفاتر معماری زیادی پس از خروج شیوه‌های پارامتریک از فضای آزمون و خطا برنامه‌نویسان حرفه‌ای را به خدمت گرفتند و به شخصی‌سازی برنامه‌های مدل‌سازی پرداختند، تا بهترین شرایط را برای پاسخگویی به نیاز‌های خاص آن دفتر فراهم کنند. محیط برنامه‌های مدل‌سازی نیز به موازات فعالیت جدی برنامه‌نویسان در دفاتر معماری تغییر و تحول یافتند و واسط میان کاربر و هسته نرم‌افزار تا حد ممکن کنار رفت. در این حالت کاربران با استفاده از مجموعه دستور‌ها و تعریف روابط بین آن‌ها، پروسه‌ها را بر‌اساس نیاز پروژه خود تعریف می کنند.

آینده‌ی معماری پارامتریک 

با توجه به اینکه این سبک معماری عرصه‌ای وسیع برای تصویر‌سازی ایده‌های پیچیده و شخصی معماران فراهم کرد سبب شد معمارانی جاه‌طلب تنوع و پیچیدگی طرح‌ها را به مرزهایی فراتر از حد تصور برسانند. به نوعی که ابزار‌های ساخت موجود دیگر پاسخگوی اجرای چنین طرح‌هایی نیست. با توجه به اینکه همچنان اسکلت اصلی کارگاه‌های ساخت‌و‌ساز معماری را ابزارهای سنتی تشکیل می دهند، این طرح ها باعث بالا رفتن سرسام‌آور هزینه‌های تمام‌شده بنا می‌شود چون ساخت چنین ساختمان‌هایی با ابزار‌هایی از این دست مستلزم صرف هزینه‌های گزاف و نیروی کار بسیار ماهر در مقیاس وسیع خواهد بود.

باوجود تمام این تفاصیر این نکته که تا امروز هیچ ابزاری نتوانسته جای معمار را به عنوان خالق و تعریف‌کننده بگیرند به قوت خود باقیست و نمی توان انتظار داشت در آینده نزدیک نیز بتوان چنین نقشی را برای آن‌ها قائل شد. دلیل این امر این است که صفت خلاقیت منحصر به انسان است و هنوز قابل بیان با زبان کامپیوتر نیست. بسیار سخت میتوان تصور کرد که بتوان به زبان پارامتر‌ها فضاسازی و حس مکانی که توسط شیوه‌های سنتی در طراحی خلق می‌شوند را ترجمه کرده و به مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها مبدل ساخت.

این مطلب را هم ببینید: دانلود اسکچاپ ۲۰۱۳